ترکیه: دولت ترکیه در سال‌های اخیر توجه ویژه‌ای به جذب دانشجویان خارجی
داشته است. مشهورترین برنامه، بورسیه دولتی ترکیه (Türkiye Bursları) است
که یک بورسیه فول فاند محسوب میشود و مواردی چون شهریه، حقوق ماهانه، خوابگاه یا کمک‌هزینه
مسکن، بیمه درمانی و حتی یک سال آموزش زبان ترکی را پوشش می‌دهد. این بورسیه به دانشجویان
ممتاز از سراسر دنیا (از جمله ایرانیان) تعلق میگیرد. علاوه بر آن، بسیاری از دانشگاههای
خصوصی و حتی دولتی ترکیه تخفیف‌های ویژه برای دانشجویان بینالمللی ارائه می‌کنند؛ برای
مثال برخی دانشگاهها ۲۵٪ تا ۵۰٪ ت
ویزای تحصیلی، اقامت و امکان کار حین تحصیل در ترکیه و ایتالیا
دریافت ویزای تحصیلی و شرایط اقامت دانشجویی یکی از مراحل مهم در مسیر
تحصیل در ترکیه و ایتالیا است. این موضوع برای دانشجویان ایرانی اهمیت
ویژه‌ای دارد، زیرا علاوه بر ادامه تحصیل، امکان کار دانشجویی و اقامت پس از فارغ‌التحصیلی
میتواند در انتخاب مقصد تأثیرگذار باشد.
ایتالیا: دانشجویان ایرانی برای تحصیل در ایتالیا نیازمند ویزای تحصیلی نوع D
(ملی) هستند. روند آن شامل پیش‌ثبت‌نام در سفارت (Pre-enrollment)، ارائه نامه پذیرش دانشگاه،
مدرک زبان، بیمه و اثبات تمکن مالی حدود ۷۰۰۰ تا ۸۰۰۰ یورو برای یک سال زندگی
می‌باشد. پس از ورود، باید برای اقامت دانشجویی (Permesso di Soggiorno) اقدام کنید که معمولاً
یک‌ساله صادر شده و تمدید میشود. مزیت مهم این اقامت، اجازه کار پاره‌وقت تا ۲۰ ساعت در
هفته است. بسیاری از دانشجویان در ایتالیا از این امکان برای تأمین بخشی از هزینه‌ها
استفاده می‌کنند. همچنین پس از فارغ‌التحصیلی، امکان اقامت موقت ۶ تا ۱۲ ماهه برای جستجوی کار وجود
دارد. در صورت یافتن شغل مرتبط، می‌توانید به ویزای کاری تغییر وضعیت دهید و پس از ۵ سال اقامت
قانونی، امکان دریافت اقامت بلندمدت اتحادیه اروپا را خواهید داشت.
ترکیه: برای ورود کوتاه‌مدت (مثلاً شرکت در آزمون یا ثبت‌نام)، ایرانیان نیاز به
ویزا ندارند. اما برای تحصیل بلندمدت، باید ویزای دانشجویی ترکیه را دریافت کنید. این روند ساده‌تر
از ویزای شینگن است و معمولاً تنها با نامه پذیرش و گذرنامه انجام میشود. پس از ورود، دانشجو باید
ظرف یک ماه برای اقامت دانشجویی (Ikamet) اقدام کند که یک‌ساله صادر و به‌راحتی تمدید
میشود. رفت‌وآمد به ایران نیز آسان است، زیرا پروازهای متعدد و ارزان میان دو کشور برقرار است. از
نظر کار حین تحصیل در ترکیه، دانشجویان کارشناسی اجازه کار رسمی ندارند، اما در مقاطع
کارشناسی‌ارشد و دکتری امکان کار نیمه‌وقت (۲۰ ساعت در هفته) وجود دارد. در عمل برخی دانشجویان
کارشناسی هم کارهای غیررسمی یا پروژه‌ای انجام میدهند، اما برای شغل رسمی نیاز به اجازه کار کارفرماست.
پس از فارغ‌التحصیلی نیز دولت ترکیه معمولاً اجازه ۶ ماه جستجوی کار می‌دهد و در صورت
یافتن شغل، ویزای دانشجویی به کاری تبدیل میشود. بعد از ۵ سال کار مداوم نیز امکان دریافت اقامت دائم
یا حتی تابعیت ترکیه وجود دارد.
جمع‌بندی: به طور کلی، دریافت ویزای تحصیلی ایتالیا به دلیل قوانین
سخت‌گیرانه‌تر شینگن و نیاز به مدارک مالی گسترده دشوارتر و زمان‌برتر است، در حالی که
ویزای تحصیلی ترکیه برای دانشجویان ایرانی ساده‌تر و سریع‌تر صادر میشود. ایتالیا مزیت
مهمی در زمینه اجازه کار دانشجویی قانونی دارد، اما باید توجه داشت که هزینههای تحصیل و زندگی در
ترکیه بسیار پایین‌تر است و برای بسیاری از دانشجویان ایرانی، حتی بدون کار دانشجویی، امکان تأمین
مخارج وجود دارد. بنابراین اگر هدف اصلی شما تجربه کار دانشجویی در اروپا باشد، ایتالیا انتخاب بهتری است؛
اما اگر به دنبال مسیر ساده‌تر برای اخذ ویزا و اقامت با هزینه کمتر و نزدیکی جغرافیایی به ایران هستید،
ترکیه گزینه منطقی‌تری خواهد بود.
ارزشیابی مدرک و بازگشت به ایران
یکی از دغدغه‌های اصلی دانشجویان ایرانی در زمان انتخاب مقصد،
تأیید مدارک تحصیلی توسط وزارت بهداشت ایران و امکان فعالیت حرفه‌ای پس از
بازگشت است. بسیاری از دانشجویان رشتههای پزشکی، دندانپزشکی و داروسازی قصد دارند پس از
فارغ‌التحصیلی برای طرح نیروی انسانی یا طبابت به ایران برگردند. بنابراین
انتخاب دانشگاهی که در لیست مورد تأیید وزارت بهداشت باشد اهمیت حیاتی دارد.
ایتالیا: تقریباً تمامی دانشگاههای مطرح ایتالیا مانند بولونیا، ساپینزا رم،
میلان، پادووا، تورین و ناپل فردریکو دوم در لیست تأیید وزارت بهداشت ایران قرار دارند. به دلیل
قدمت علمی و اعتبار جهانی دانشگاههای ایتالیا، اغلب مدارک پزشکی و دندانپزشکی اخذشده از این
کشور بدون مشکل ارزشیابی میشوند. با این حال، توصیه میشود قبل از اقدام، آخرین لیست رسمی را
بررسی کنید.
ترکیه: در ترکیه نیز حدود ۱۷ دانشگاه (۱۰ دانشگاه دولتی مانند حاجت‌تپه،
استانبول، آنکارا و اژه و ۷ دانشگاه خصوصی مانند کوچ، یدی‌تپه، مدیپل، باشکنت و آجی‌بادم)
مورد تأیید وزارت بهداشت ایران هستند. این دانشگاهها به دلیل کیفیت بالای آموزشی و رتبه علمی
مناسب در فهرست قرار گرفته‌اند. اما همه دانشگاههای ترکیه تأیید نمی‌شوند و تحصیل در
دانشگاههای تازه‌تأسیس یا کم‌اعتبار ممکن است باعث رد مدرک در ایران شود. بنابراین پیش از
ثبت‌نام باید نام دانشگاه را در لیست تأیید بررسی کنید.
آزمونهای معادل‌سازی: حتی در صورت تحصیل در دانشگاه مورد تأیید، بازگشت به ایران
نیازمند شرکت در آزمون ملی است. فارغ‌التحصیلان پزشکی، دندانپزشکی و داروسازی از خارج
کشور باید در این آزمون‌ها شرکت کرده و نمره قبولی کسب کنند تا مدرک آن‌ها معادل‌سازی شود. آزمون ملی
معادل امتحان‌های جامع علوم پایه و پره‌انترنی ایران است و بدون قبولی در آن امکان دریافت شماره نظام
پزشکی وجود ندارد. کسانی که از دانشگاه غیرمعتبر فارغ‌التحصیل شوند اصولاً اجازه شرکت در این آزمون را
هم نخواهند داشت.
شرط زبان و آماده‌سازی: وزارت بهداشت همچنین شرط گذاشته است که دانشجویان قبل از
خروج از ایران، دوره زبان کشور مقصد را گذرانده باشند (برای ترکیه مدرک زبان ترکی یا انگلیسی و
برای ایتالیا مدرک زبان ایتالیایی یا انگلیسی). این موضوع اهمیت زبان را در فرآیند ارزشیابی نیز
نشان می‌دهد.
جمع‌بندی: چه در ترکیه و چه در ایتالیا، بازگشت موفق به ایران نیازمند سه گام
کلیدی است: تحصیل در دانشگاه مورد تأیید، تسلط به زبان تحصیل و قبولی در آزمون ملی. از نظر
تاریخی، فارغ‌التحصیلان ایتالیا به دلیل اعتبار بالای دانشگاهها معمولاً مسیر ساده‌تری برای تأیید
مدرک داشته‌اند. در ترکیه نیز در صورت انتخاب دانشگاه معتبر و قبولی در آزمون ملی، مدرک شما
ارزش قانونی کامل در ایران خواهد داشت. به همین دلیل، اگر هدف نهایی شما بازگشت به ایران است،
انتخاب صحیح دانشگاه مقصد اهمیت ویژه‌ای دارد و ترکیه به دلیل نزدیکی فرهنگی و امکان انتخاب
دانشگاههای متنوع، برای بسیاری از دانشجویان ایرانی مسیر کم‌ریسک‌تری محسوب میشود.
فرهنگ، زندگی دانشجویی و سازگاری در ترکیه و ایتالیا
فضای فرهنگی و اجتماعی کشور مقصد میتواند نقش مهمی در کیفیت تجربه
زندگی دانشجویی ایفا کند. در ادامه به مقایسه تطبیقی فرهنگ عمومی، جامعه
دانشجویی و میزان سازگاری ایرانیان در ترکیه و ایتالیا می‌پردازیم.
ایتالیا: ایتالیا کشوری اروپایی با تاریخ و تمدن غنی است. فرهنگ این کشور
به شدت تحت تأثیر هنر، معماری و غذا قرار دارد و سبک زندگی آن غربی و سکولار محسوب
میشود. برای یک دانشجوی ایرانی، این فضا میتواند هم جذاب و هم چالش‌برانگیز باشد.
جامعه ایرانیان در ایتالیا نسبت به ترکیه کوچک‌تر است و احتمالاً کمتر فرصت ارتباط با
هم‌وطنان خواهید داشت. البته در شهرهای بزرگی مانند رم و میلان می‌توانید فروشگاه‌ها و
رستوران‌های حلال یا حتی جامعه‌های کوچک ایرانی پیدا کنید. از نظر آکادمیک،
دانشگاههای ایتالیا قدمت و اعتبار جهانی بالایی دارند، اما اساتید معمولاً
رابطه رسمی و سختگیرانه‌تری با دانشجویان دارند. فاصله بیشتر از ایران (پرواز مستقیم تهران–رم حدود ۵ ساعت)
و هزینه بالاتر سفر باعث میشود امکان رفت‌وآمد خانوادگی محدود باشد. در مجموع، تحصیل در ایتالیا
شما را در معرض یک دنیای کاملاً غربی و متفاوت قرار می‌دهد که برای افراد ماجراجو و علاقه‌مند به
فرهنگ‌های جدید فرصت ارزشمندی است.
ترکیه: ترکیه کشوری اوراسیایی است که همزمان ویژگی‌های فرهنگی خاورمیانه‌ای و
اروپایی را دارد. برای دانشجویان ایرانی، زندگی دانشجویی در ترکیه بسیار آشناتر
و کم‌چالش‌تر از اروپا خواهد بود. شباهت‌های زبانی و فرهنگی، غذاهای حلال، ذائقه غذایی مشابه و
حضور گسترده جامعه ایرانیان در دانشگاههای مختلف باعث میشود احساس غربت به حداقل برسد.
در شهرهای بزرگ مانند استانبول و آنکارا فضای مدرن و بینالمللی وجود دارد، در حالی که شهرهای
کوچک‌تر سنتی‌ترند. نزدیکی جغرافیایی به ایران (۲ تا ۳ ساعت پرواز) و پروازهای ارزان باعث میشود
بسیاری از دانشجویان بتوانند چندین بار در سال به کشور بازگردند یا خانواده‌شان به دیدارشان بیایند.
از نظر محیط علمی، دانشگاههای ترکیه محیطی پویا و رو به رشد دارند و اساتید معمولاً تعاملی‌تر و
صمیمی‌تر با دانشجویان رفتار می‌کنند. شهرهای دانشجویی ترکیه پر از فرصت‌های فرهنگی و اجتماعی هستند؛
از کنسرت‌ها و جشنواره‌ها در استانبول گرفته تا رویدادهای دانشگاهی و ورزشی در شهرهای دیگر. هزینه
سفر و تفریح در داخل کشور نیز نسبتاً پایین است و این موضوع زندگی دانشجویی را پرنشاط‌تر می‌کند.
جمع‌بندی: اگر علاقه‌مند به تجربه زندگی کاملاً متفاوت اروپایی هستید و مشکلی
با دوری از ایران ندارید، ایتالیا گزینه جذابی است. اما اگر به دنبال سازگاری سریع‌تر، جامعه
ایرانی پررنگ‌تر، نزدیکی جغرافیایی و هزینههای کمتر هستید، تحصیل در ترکیه برای
شما محیطی آشناتر و راحت‌تر فراهم می‌کند.
بازار کار، فرصت‌های تخصص و آینده پس از فارغ‌التحصیلی
یکی از مهم‌ترین اهداف تحصیل پزشکی، دندانپزشکی و داروسازی در ترکیه و ایتالیا،
ساختن آینده شغلی مطمئن و امکان ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر است. در این بخش شرایط ورود به تخصص
و چشم‌انداز بازار کار در هر دو کشور را بررسی می‌کنیم.
ادامه تحصیل در ایتالیا: برای ورود به دورههای تخصص پزشکی در ایتالیا باید در آزمون
Specialization Schools شرکت کنید که به زبان ایتالیایی برگزار میشود. ظرفیت‌ها محدود
است و اولویت پذیرش با شهروندان ایتالیایی و اتحادیه اروپا می‌باشد. بنابراین شانس پذیرش برای دانشجویان
خارجی کمتر است، مگر در رشته‌هایی با متقاضی کمتر. در دندانپزشکی نیز دورههای تخصصی وجود دارد که نیازمند
مصاحبه و رزومه قوی است. در داروسازی، مسیر تخصصی بیشتر در قالب PhD علوم دارویی ارائه
میشود. نکته مثبت ایتالیا این است که مدرک پزشکی عمومی آن در کل اروپا معتبر است و امکان ادامه تحصیل یا
کار در سایر کشورهای اروپایی را فراهم می‌کند.
ادامه تحصیل در ترکیه: در ترکیه ورود به تخصص پزشکی منوط به قبولی در آزمون
TUS (Tipta Uzmanlik Sinavi) است که رقابتی و دشوار می‌باشد. فارغ‌التحصیلان خارجی
ابتدا باید مدرک خود را معادل‌سازی کرده و سپس در این آزمون شرکت کنند. آزمون DUS برای
دندانپزشکان و مسیرهای محدودتر برای داروسازان نیز وجود دارد. در عمل، قبولی دانشجویان خارجی در این
آزمون‌ها سخت است و بسیاری از دانشجویان ایرانی ترجیح میدهند پس از دریافت مدرک عمومی، برای تخصص به
ایران یا کشور دیگری بازگردند. با این حال، فارغ‌التحصیلان ترکیه در صورت تأیید مدرک و قبولی در آزمونهای
ملی ایران، می‌توانند در آزمون دستیاری تخصص ایران شرکت کنند و مسیر تخصص خود را در
داخل کشور ادامه دهند.
بازار کار در ایتالیا: پزشکان عمومی در ایتالیا برای شروع کار مستقل معمولاً نیاز به
گذراندن دوره تخصص دارند. بازار کار برای دندانپزشکان و داروسازان کمی بازتر است اما همچنان مستلزم دریافت
مجوزهای حرفه‌ای و تسلط به زبان ایتالیایی است. مزیت اصلی ایتالیا این است که عضویت در اتحادیه اروپا فرصت
جستجوی کار در کل اروپا را فراهم می‌کند، هرچند رقابت شدید است و ورود به بازار کار آسان نخواهد بود.
بازار کار در ترکیه: برای پزشکان خارجی، کار در بخش‌های دولتی ترکیه معمولاً ممکن نیست
مگر با شهروندی یا مجوز ویژه. با این حال، کلینیک‌های خصوصی، شرکت‌های گردشگری سلامت و مراکز دارویی می‌توانند
فرصت‌هایی ایجاد کنند. دندانپزشکان خارجی در صورت اخذ مجوز امکان فعالیت در کلینیک‌های خصوصی را دارند.
درآمد پزشکان و دندانپزشکان در ترکیه به لیر محاسبه میشود؛ در داخل کشور سطح مناسبی دارد، اما در مقایسه با
اروپا کمتر است. با این حال، برای دانشجویانی که قصد بازگشت به ایران دارند، مهم‌ترین مزیت ترکیه این است که
مدرک معتبر و قابل ارزشیابی در ایران دارند و می‌توانند بدون مشکل مسیر کاری خود را در کشور ادامه دهند.
جمع‌بندی: اگر هدفتان فرصت‌های بینالمللی و بازار کار در اروپا است،
ایتالیا به دلیل عضویت در اتحادیه اروپا شانس بیشتری در اختیار شما قرار می‌دهد. اما اگر قصد بازگشت به ایران
یا انتخاب مسیری ساده‌تر و کم‌هزینه‌تر دارید، تحصیل در ترکیه منطقی‌تر است. بسیاری از
دانشجویان ایرانی پس از اتمام تحصیل در ترکیه با موفقیت به ایران بازگشته‌اند و مسیر تخصص و طبابت خود را در
داخل کشور ادامه داده‌اند؛ مسیری که برای اکثر متقاضیان ایرانی کاربردی‌تر و در دسترس‌تر خواهد بود.
جمع‌بندی: انتخاب ترکیه یا ایتالیا؟
با توجه به تمام موارد بررسی‌شده، می‌توان گفت هر دو کشور ترکیه و ایتالیا
نقاط قوت و چالش‌های خاص خود را در مسیر تحصیل پزشکی، دندانپزشکی و داروسازی
دارند. اما انتخاب نهایی بستگی به شرایط فردی، اهداف آینده و توانمندی‌های شما دارد.
از نظر کیفیت آموزشی و اعتبار بینالمللی، ایتالیا با دانشگاههای قدیمی و
رتبه‌بالا در سطح جهانی پیشتاز است. مدارک پزشکی ایتالیا در سراسر اروپا معتبر بوده و
فرصت‌های بینالمللی بیشتری فراهم می‌کند. ترکیه نیز دانشگاههای معتبر متعددی دارد که
مدارک آن‌ها در ایران و بسیاری کشورهای منطقه پذیرفته میشود، اما شهرت جهانی آن‌ها بیشتر
در سطح منطقه‌ای است.
از نظر فرآیند پذیرش، ورود به دانشگاههای ایتالیا عمدتاً وابسته به آزمون
رقابتی IMAT است که میتواند مانع سختی باشد. در ترکیه مسیرهای متنوع‌تری
مانند آزمون YÖS یا پذیرش براساس سوابق تحصیلی وجود دارد که شانس پذیرش را برای
دانشجویان ایرانی بیشتر می‌کند. از نظر زبان نیز یادگیری ترکی برای
فارسی‌زبانان معمولاً آسان‌تر از ایتالیایی است.
در زمینه هزینه‌ها، تحصیل و زندگی در ترکیه به طور کلی مقرون‌به‌صرفه‌تر است.
شهریه دانشگاههای دولتی ترکیه به‌مراتب پایین‌تر از خصوصی‌هاست و هزینه زندگی هم کمتر از
اروپا تمام میشود. در ایتالیا، شهریه دانشگاههای دولتی با بورسیههای استانی میتواند
کاهش یابد، اما بدون بورسیه هزینه‌ها بالاتر از ترکیه خواهد بود.
از نظر فرهنگ و سازگاری، ترکیه برای دانشجوی ایرانی محیطی آشناتر دارد؛
نزدیکی جغرافیایی، شباهت‌های فرهنگی و جامعه بزرگ ایرانیان در ترکیه باعث میشود احساس
غربت کمتر باشد. در ایتالیا تجربه زندگی کاملاً غربی و متفاوتی خواهید داشت که برای برخی
جذاب و برای برخی دیگر چالش‌برانگیز است.
در موضوع بازار کار و آینده شغلی، ایتالیا به دلیل عضویت در اتحادیه اروپا
فرصت‌های بینالمللی بیشتری فراهم می‌کند، اما رقابت شدید و نیاز به زبان قوی مانع جدی است.
در ترکیه فرصت کار رسمی برای خارجی‌ها محدودتر است، اما بازگشت به ایران با مدرک معتبر
ترکیه مسیر شناخته‌شده و ساده‌تری دارد. بسیاری از فارغ‌التحصیلان ایرانی ترکیه با موفقیت
به ایران بازگشته‌اند و تخصص خود را در داخل ادامه داده‌اند.
نتیجه‌گیری: اگر هدف شما دستیابی به مدارک معتبر جهانی و ورود به بازار کار
اروپا است، ایتالیا انتخاب بهتری است، البته با رقابت، هزینه و چالش‌های فرهنگی بیشتر. اما
اگر به دنبال مسیری مقرون‌به‌صرفه‌تر، نزدیک‌تر و آشناتر با شانس پذیرش بالاتر و بازگشت آسان‌تر
به ایران هستید، ترکیه انتخاب منطقی‌تر خواهد بود. ترکیه برای بسیاری از
دانشجویان ایرانی همچون “خانه دوم” است و میتواند سکوی پرتابی مطمئن برای آینده تحصیلی و
شغلی باشد.
